Yapılan çalışmada yardım alan ailelerdeki kişilerin herhangi bir meslek sahibi olup olmadıkları da ayrıca sorulmuştur. “Herhangi bir mesleğiniz var mı?” soruna verilen cevaplar Çizelge 1’de verilmiştir. Buna göre yardım alanların 1/4 kadarının bir mesleği bulunmaktadır. Geri kalanlar ise mesleklerinin olmadığını ifade etmişlerdir. Meslek sahibi olanların daha ziyade mesleklerini kullanamadıklarında şikâyetçi olurken, mesleği olmayanlar ise “ne iş olsa yaparım” düşüncesine sahip oldukları görülmüştür. Bu sorunun ardından gelir getiren herhangi işte çalışıp çalışmadıkları sorulmuştur. Buna verilen cevaplar ise Çizelge 2’de gösterilmiştir.  Vatandaşların %29’u az ya da çok ama gelir getiren bir işte çalıştıkları görülmektedir. Ancak büyük çoğunluğu (%71) ise herhangi bir işte çalışmamaktadırlar.

Çizelge 1. Yardım alan kişilerin bir mesleğe sahip olma durumları

Çizelge 2. Yardım alan kişilerin bir mesleğe sahip olma durumları

Yapılan ikili görüşmelerde işte çalışmayanların genel olarak meslek beğenmedikleri ve ayırma gittikleri tespit edilmiştir. Ayrıca mesleği olmayanların iş için gittikleri yerlerde teklif edilen maaşı beğenmedikleri için çalışmamaktadırlar. Bir kısmı ise çalışma becerisine sahip olmadığından çalışmamaktadır. Konu ile ilgili olarak tespit edilen bir diğer özellik ise ailelerin sürekli olarak aldıkları devlet yardımına tamamen bağlı hale gelmeleri ve çalışmamalarında bunun büyük etkisini olduğudur. Çünkü her konuşmada aileler aldıkları yarım olmazsa geçinmelerinin mümkün olmayacağın vurgulamaktadırlar. Devleti yapmış olduğu sosyal yardımlar vatandaşlar üzerinde hem olumlu hem de olumsuz yönde etkiler yapmıştır. Olumlu etkisi vatandaşın aç ve açıkta kalma duygusunu azaltmasıdır. Bir anlamda devlete bağlılıklarının artmasıdır. Ancak, olumsuz tarafına bakıldığında aha vahim bir tablo ile karşı karşıya olduğumuz görmekteyiz. Alınan yardımların vatandaşları çalışmadan üretmeden kazanmaya yönlendirmektedir. Bunun sonucunda ise tembellik artmaktadır. Bir diğer sakıncalı taraf ise yardımlar ile devlete bağlı hale gelen kişilerin devlete bağlılıkları soyut bir halden somut bir hale dönüşmüştür. Yardımların bir şekilde azalması ya da kesilmesi durumunda devletin yanında olanların yarın devlete karşı olmayacaklarını kimse garanti edemeyecektir. Bu ilişkilerin dengeli bir şekilde yürütülmesi gerekmektedir. Aksi takdirde gelecek açısından daha zararlı konuma gelinebileceği göz ardı edilmemelidir.

            Yardım alanların çalıştıkları işlerin içeriklerine bakıldığında geniş bir tabana sahip olduğu görülmektedir. Çalışanların %34,4’ü temizlik ileri yaptığını belirtmiştir. Temizlik işi derken sadece ev temizliği değil işyeri, okul vb temizlik işleri de buna dâhil edilmiştir. İkinci sırada %17,5 oran ile yük ve eşya taşıma olarak ifade edilen hamallık mesleği gelmektedir. Üçüncü sırada ise %12,6’lık kısım ise özel sektörde işçi olarak çalıştığını belirtmiştir. Diğer meslekler ise bunların ardından sıralanmıştır. Burada dikkatimiz çeken konu çalışanların çalışma konusunda yaşadıkları isteksizlik olmuştur. Devlet yardımı alınması çalışma konusunda da bir isteksizliğin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Kişiler çalışma konusunda kendilerini zorunlu hissetmemekte aksine ek iş gibi ya da boş zamanları değerlendirme gibi düşünmektedirler. Bu düşünce gelecek açısından sağlıklı değildir. Görüşmelerde bazı kişilerin bunun doğru olmadığını söyleseler de artık bu duruma alıştıklarından bundan vazgeçmelerinin de artık mümkün olmadığını belirtmişlerdir.  

Çizelge 3. Yardım alan kişilerin çalıştıkları ilerin durumu

            Sosyal yardım alan aile bireylerinin genel olarak düzenli olarak bir iş arayıp aramadıkları sorulmuştur.  Elde edilen cevaplar Çizelge 4’de verilmiştir. Aile bireylerinin %29,0’unun az ya da çok gelir getiren bir işlerinin olduğu ancak geri kalan %71’lik kesimin ise düzenli bir işlerinin olmadığı anlaşılmaktadır. Ancak çok daha ilginç olanı mesleğim yok diyenlerin aynı zamanda iş arama bakımından bir gayretlerinin de olmadığı görülmüştür. Bu kişilere ek olarak meslek edinmek için meslek edindirme kurslarına katılmak istemisiniz diye sorduğumuzda ise meslek sahibi değilim diyenlerin ancak %28,5’lik kısmının kursa katılmak istediğini geri kalan kısmın ise istemediği görülmektedir (Çizelge 5). Mesleki eğitim kurslarına katılmak isterim diyenlere şimdiye kadar neden katılmadınız diye sorduğumuzda ise cevap alınamamıştır.

Çizelge 4. Yardım alan kişilerin iş arama durumları

Çizelge 5. Yardım alan kişilerin iş arama durumları

Ailelerin aylık gelirleri belirlemek için toplam aylık gelirin ne kadar olduğunu sorduk. Alınan cevapların dağılımı Çizelge 6’da verilmiştir. Ailelerin gelir bakımından dağılımında %61,2’lik kısmının aylık 500 TL’nin altında bir gelir ile geçinmek zorunda olduğu anlaşılmaktadır. Bunu %18,6 ile 501 ile 1000 TL aylık gelire sahip olanlar izlemiştir. Hiç gelirimiz yok diyenlerin oranı ise %12,8 de kalmıştır.  Bu soruyu sorarken alacağımız cevaplar konusunda elbette şüphelerimiz oldu. Çünkü yüksek söylemeleri durumunda yardımın kesileceği yönünde bir inanış olması nedeniyle normalin çok altında rakamların söylendiğinin farkındaydık. Tahminiz en az yarısının bu gelirin biraz daha üzerinde bir gelire sahip olduğu yönünde olmuştur.

Çizelge 6. Aylık gelir durumu

Bu kadar az gelire sahip olan ailelerin her ay aksatılmadan kapımıza kadar gelen elektrik, su ve doğalgaz gibi faturaları düzenli olarak ödeyip ödemedikleri sorulmuştur. Alınan cevaplar Çizelge 7’de gösterilmektedir. Buna göre ailelerin %90,7’si faturalarını düzenli olarak ödemedikleri anlaşılmaktadır. Ancak %9.3’ü düzenli olarak ödeme yapmaktadır. Düzenli olarak yapılan ödemelerin başında da telefon ve elektrik faturası gelmektedir. En az ödenen fatura ise su faturası olmuştur.

Çizelge 7. Yardım alan kişilerin iş arama durumları

Günümüzde hayatın hemen her alanında iş bulmak ve rahat yaşamın her geçen gün biraz daha zorlaştığını görmekteyiz. Bunun asıl nedeninin yeterli iş alanı üretilememesi olmuştur. Bunun yanında yurt dışından gelen göçmenlerin de daha ucuza çalışmaları nedeni ile tercih sebebi olmaları nedeni ile vatandaşlarımızın iş alanı giderek daralmıştır. Bu kişiler şimdilik yoksulluk yönetimi felsefesi kapsamında yönetilebilmektedir. Ancak bundan sonrasının da ne olacağı konusunda ciddi çalışmaların yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde ileride surunun daha da büyümesi olasılığı vardır. Böylesi istenmeyen durumların yaşanmaması için şimdiden gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir.