Beyin bedenimizin kontrol üssüdür. Davranışlarımızın, duygularımızın, düşüncelerimizin kaynağı beynimizdir. Kafatasımızın içinde peltemsi yapısıyla 1300-1400 gram gelen beyin, sinir sistemimizin merkezidir.

Beynimiz beden ağırlığımızın % 2’sini oluşturur. Ancak tüm enerji sarfiyatımızın % 20’sini beyin kullanır.

 Etrafındaki 3 tabaka halinde bulunan beyin zarı ve kemikten yapılmış kafatası, beynimize harika bir koruma sağlar. Beyin, kafatasının içinde muhallebi gibi yayılır. Beyin, beyin omurilik sıvısı içinde yüzer. Böylece ağırlığı 1400 gramdan 50 grama kadar düşer.

Beynimiz 100 milyar nörondan (sinir hücresi) oluşmuştur ve her nöron 1.000 ilâ 10.000 farklı nöronla bağlantı halindedir. Bunların birleştiği noktalara sinaps adı verilir. Bu noktalar bilgi alışverişinin yapıldığı yerlerdir. Beyin aktivitesinin muhtemel kombinasyonları yani birleşimleri ise akıllara durgunluk verecek kadar çok sayıdadır. Beynin 1 mm küplük kısmında bir milyar sinaps bulunur.

Beynimizdeki hücrelerin ancak % 10’u nöronlardan oluşur, geri kalan % 90’ı ise glia hücreleridir. Glia hücrelerinin ne işe yaradığı yakınlarda anlaşılmaya başlanmıştır. Bu hücreler nöronları sarar, bir arada tutarlar. Nöronlara besin ve oksijen sağlarlar, onları tehdit eden tehlikeleri (patojenleri) imha ederler. Ölü nöronları kaldırırlar. Yenilerde sinir iletiminde de rolleri olduğu görülmüştür.

Şaşırtıcı hususlar:

*Beyine gelen mesajların hızı saatte 580 km’dir. Ayakucundan başa uyarının ulaşması 1/100 saniyede olmaktadır.

*Bir mesajın hangi nöronlar arasında iletileceğini bilmesi, hiç yanlışlık olmadan bunun gerçekleşmesi de yine şaşırtıcıdır.

*Her bir beyin hücresi saniyede yüzlerce hatta binlerce sinyal alabilmektedir.

*Bedenimiz 500 bin dokunma detektörü, 200 bin ısı detektörü ve 4 milyon acıya duyarlı yapıdan oluşan bir ağla beynimize sürekli bilgi aktarır.

*Beyin yapısı kıvrımlıdır. Bu da az yer kaplamasını sağlar. Açılıp düzleştirildiği takdirde 2 bin cm kareden fazla yer kapladığı görülür.

*Beynimiz 25 milyon cilt kitaba eşit bilgiyi (2,5 trilyon kelime) içinde barındırabilmektedir.

*Dünyanın en hızlı bilgisayarı saniyede 10 üzeri 9 hızla işlem yaptığı halde insan beyni 10 üzeri 15 hızla işlem yapar.

*İnsan beyni bir mühendislik şaheseridir aynı zamanda. Az yer kaplayan, özlü, güçlü ve sürekli değişebilen, kendini güncelleyebilen, milyarlarca bilgiyi aynı anda işleyebilme becerisine sahip canlı bir bilgisayardır.

*Sadece korteksteki (beyin kabuğu) nöronlar arasındaki bağlantıları, saniyede bir bağlantı olarak saymaya kalksak bu işlem 32 milyon yıl sürer.

*İnsan beynindeki sinir uyarılarını ileten aksonlar 160 bin kilometre uzunluğundadır. Yani dünyanın etrafında dört tur atabilir.

*İnsan beynindeki müthiş organizasyon şaşırtıcıdır. 100 milyar nöron arasında karmaşa olmadan gerçekleşen mükemmel düzenlemenin, farkına bile varamadığımız muhteşem organizasyonun nasıl olduğu muammadır.

Bir lambayı yakıp söndürmek gibi çalışan beyin hücreleri, en az 100 trilyon bilgiyi muhafaza edebilirler. Beyin içinde, her saniyede 1 katrilyon sinyal veya bağlantı gerçekleşmektedir. Beyin organizasyonu o kadar karmaşıktır ki, teknolojide veya kâinatta bir benzeri ya da dengi yoktur. Nöronların ve sinapsların birbirinden haberli olarak, düzenli ve hızlı çalışmaları, her sinapsın sayıları milyarlara varan diğer sinapslardan haberdar olması ve birbirlerini kontrol etmeleri bilim adamlarını hep şaşırtmaktadır. Bu görkemli ve ahenkli düzenin her an yeniden yeniye nasıl yürüdüğü hâlâ esrarını korumaktadır. Ayrıca, beynin sadece kendi düzeninden değil, bedenin tüm organlarının düzeninden ve koordinasyonundan sorumlu olması ise sır içinde sırdır.

Sefa Saygılı
https://www.yeniakit.com.tr/yazarlar/sefa-saygili/beynimiz-hayranlik-uyandiriyor-30173.html 26.10.2019