2002 yılından önce iyi ya da kötü sınır komşularımızla ya da sınır olmayan komşularımızla ikili ilişkilerimiz vardı. Bir şekilde bu ilişkiler sürdürülüyor ve sıkıntılara rağmen işler yönlendirilebiliyordu. 2002 yılında hükümete gelen yönetim oldukça iddialı bir şekilde bütün komşularımızla iyi ilişkiler içinde olunacağı ve sıfır sorun yaşanacağı ifade etti. Hatta biraz ileri gidilerek komşularımızla aramızda olan bütün sorunların çözüleceği ifade edildi. Elbette ilk bakışta kulağa oldukça hoş gelen bu durumu herkes kabullendi. Herkes artık bir şeyler beklemeye ve komşularımızla iyi ilişkiler içinde olmamızı bekledi. İlk zamanlar her şey yolunda gidiyor ve komşularımızla aramızdaki sorunları çözüyormuşuz gibi bir görüntü verildi. Ama sonradan işlerin pekte göründüğü gibi gitmediği görüldü.

Şimdilerde durum çok değişti. Sıfır sorun olarak çıkılan yolda neredeyse dostumuz kalmadı. Yüzümüzü ne yöne çevirirsek çevirelim görüntü çok kötü. İçinde bulunduğumuz şartlara bakıldığında uzun zamandır uygulanan Suriye politikası tamamen çökmüş durumdadır. Suriye ile aramızda sorun olan PKK, PYD gibi terör örgütleri, sınır anlaşmazlıkları ve su sorunu gibi çok sayıda sorun varlığını sürdürmeye devam ediyor. Aslında Suriye ile bir zamanlar ilişkilerimiz çok iyi idi. Hatta ortak bakanlar kurulu toplantıları dahi yapmıştık. Yöneticilerimiz orada kahvaltı yapmaya özel uzakla saatliğine gider gelirlerdi. Hatta biraz daha ileri giderek ülkeler arasında sınır birlikteliğine gidilebilecek çalışmalar yapılmaya başlanmış ve öncelikle vizeler kaldırılmıştı. Dönemin başbakanı olan Tayyip Erdoğan ile Beşar Esad’ın aileleri ile birlikte Bodrumda tatil yaptıkları da biliniyordu.

Ancak ne olduysa bir süre sonra AKP hükümeti Suriye yönetimini kendi halkına zulüm yapmakla suçlamaya başladı. Esad buna karşı çıkınca da ortalık karıştı. İç savaş başladı. Milyonlarca Suriyeli komşu ülkelere ve oradan da başka ülkelere sığınmaya başladı En büyük göç ise Türkiye’ye yapıldı. Yaklaşık 3 milyon kişi Türkiye topraklarına geldi. Büyükelçilikler karşılıklı olarak geri çekildi ve ilişkiler sıfır noktasına çekildi. Gayri resmi olarak Suriye ile savaş halindeyiz desek abartmış olmayacağız. Suriye için uygulamaya çalıştığımız bütün politikalara çökmüş durumdadır. Yapılan açıklamalar ve uygulamalara göre yakın zamanda ikili ilişkilerin iyileşme şansı da bulunmamaktadır.

Beri tarafta Irak var. ABD’nin müdahalesinden sonra ortalık karıştı ve tam bir belirsizlik ortamı oluştu. Kuzeyde Kürdistan adı altında bir özerk yapı oluşurken, güneyde Şii Arap devleti ve ortada ise Sünni Arap devleti kuruldu. Bu ülke ile olan ilişkilerimiz Irak’ın Kuzeyinde kurulmakta olan yapı nedeniyle bozuldu. Şii olan Başbakan Nuri El Maliki ile dönemin başbakanı olan Tayyip Erdoğan arasında başlayan “mezhepsel politikalar” tartışması nedeniyle ilişkiler gerildi. Öyle bir noktaya gelindi ki artık Irak hükümeti ile Türkiye arasında resmi anlamda hiç bir ilişki kurulmamaya başlandı. Yani bu ülke ile ilişkilerin tamamen sonlanmış oldu.

İran ile uzun zamandan beridir anlaşma yapmak konusunda sıkıntılar yaşamaktayız. Anlaştığımız noktalar anlaşmadığımız noktaların her zaman antlında kalmıştır. Özellikle 2011 yılında başlayan ve adına Arap Baharı dedikleri Ortadoğu’ya yeniden şekil verme çalışmaları İran ile Türkiye ciddi olarak görüş ayrılıklarına düşürdü. Oysa İran ile vizeler konusunda kolaylıklar sağlanmış çok sayıda işbirliği anlaşmaları yapılmıştı. Bazı sıkıntılara rağmen işler yolunda gidiyor ve komşuluklar devam ediyordu. Ama olmadı. Bu ülke ile özellikle IŞİD ve Yemen konularında derin ayrılıklar yaşandı. Şimdilerde ise bu ülke ile ciddi bir ilişkimiz kalmadı. Suriye konusunda da Türkiye Esad’ın kesinlikle gitmesini ister ve buna göre çalışmalara destek verirken, İran Esad’ın gitmemesi gerektiğim ifade etmiştir.

Ermeniler ile olan ilişkilerimizde de iyileştirme çalışmalarına gidildi. Ermenistana gidildi. Ermenistan devlet başkanı ülkemize çağrıldı. Barış mesajları verildi. Hatta o kadar ileri gidenlerimiz oldu ki “hepimiz ermeniyiz” pankartları asarak gezmeye bile başladı. Hükümetin olaylar karşısındaki suskunluğunu bahane bulanlarla aramız açıldı. Gerçi düzeltilmesi ya da düzeltilmeye çalışılması büyük hata idi ama yinede gayret sarf edildi. Ama sonuç alınamadı.

Mısır derseniz o daha da büyük facia. 2013 yılında Sisi’nin Müslüman kardeşler yönetimini devirerek faaliyete başlamasından sonra iki ülke arasındaki ilişkiler tahmin dahi edilmeyecek şekilde kötüleşti. Türk hükümeti Sisi yönetimini tanımayacağını açıkladı. Bunun üzerine Mısır yönetimi Türkiye ile ilişkilerini sıfırladı. En büyük zararı şimdi bir çekiyoruz. Her ne kadar hükümet arayı yapabilmek için elçiler gönderse de anlaşılan durumun fazlaca düzelmeyeceğidir. Mesela Mısırın Akdeniz’de petrol arama konusunda Yunanistan ve Rum kemsi ile işbirliğine girmeleri Türkiye’yi ciddi olarak rahatsı etmiştir. Daha da ilerisi Mısır ile aramızda yapılan Ro-Ro seferleri durdurulmuştur. Karayolu trafik anlaşmaları yenilenmedi. Mısır bütün limanlarını Türk gemilerine kapattığını duyurdu. Böylece Türk gemileri hiç bir şekilde bu limanlara uğrayamaz oldular.

Son günlerde de Rusya ile olan ilişkilerimizde ciddi olarak bozulmaya başlandı. Türk hava sahasını izinsiz bir şekilde işgal eden Rus uçaklarından birisi düşürülünce Rusya ile olan ilişkilerimiz büyük zarar görmeye başladı. Rusya kendilerinden özür dilenmedikçe ikili ilişkilerin düzelmeyeceğini belirtmiştir. Ancak hükümet yetkililerinin kesinlikle özür dilenmeyeceği şeklindeki ifadeleri ortalığı iyice germiştir. Türkiye uçak düşürme konusunda bana göre haklıdır. Ancak uluslar arası arenada yalnız kaldığını görebilmekteyiz. Özellikle çok güvendiğimiz veya en çok ihtiyaç duyduğumuz NATO’nun bizi yalnız bıraktığını açıkça görebilmekteyiz.

Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz ki, sıfır sorun iddiası ile çıkarak önceki hükümetleri politika üretmemek ile suçlamak, onları beceriksiz ilan etmek kimseye bir fayda sağlamıyor. Gün geliyor asıl sorunun sizden ve sizin uyguladığınız politikaların yanlışlığından kaynaklandığı açıkça ortaya dökülüveriyor. Uzağı görememek her halde böyle bir şey olsa gerek…